Historia parafii i kościoła

Fragmenty pracy magisterskiej. Autor: mgr Robert Berliński
Publikacja tekstu na podstawie pozwolenia Autora z 29.02.2008 r.

Parafia erygowana w 1550 r. przez bpa Samuela Maciejowskiego. Poprzednio miejscowość należała do parafii Drążgów (w diecezji podlaskiej). Fundatorem był Piotr Firlej z Dąbrowicy. Już w 1551 r. jego syn Mikołaj, po przejściu na kalwinizm, oddał kościół protestantom. Dopiero po około 40 latach życie religijne nowej parafii mogło rozwijać się swobodnie. W 1675 r. parafię zmniejszono przez odłączenie kilku wiosek do parafii w Żyrzynie. Na początku XVII w. przy kościele poza proboszczem, było 2 wikariuszy. W tym wieku zaczęła funkcjonować szkoła parafialna, kierowana przez specjalnego rektora. Istniał tu także szpital dla ubogich, o którym są wzmianki jeszcze w XIX w. Źródła wspominają o istnieniu biblioteki parafialnej już od początku XVII w. (było wtedy ok. 250 książek). W okresie przynależności do diecezji krakowskiej, parafia wchodziła w skład archidiakonatu lubelskiego (dekanat Parczew), później była w granicach kazimierskiego, puławskiego i obecnie michowskiego. W życiu religijnym pewną rolę odgrywało bractwo różańcowe, istniejące tu od połowy XVII w. Tradycja działalności charytatywnej była podtrzymywana także w nowszych czasach, szczególnie w okresie II wojny światowej, kiedy miejscowy wikariusz, ks. Stefan Kędzierski prowadził kuchnię dla przesiedleńców. W archiwum są przechowywane m. in. akta metrykalne od połowy XIX w. i kronika parafialna od 1948 r. Są tu także stare druki z dawnej biblioteki parafialnej.

Pierwszy kościół drewniany, wybudowano w 1549 r. dzięki fundacji Piotra Firleja. W latach 1551-95 był on w rękach protestantów jako zbór kalwiński, później oddany katolikom i w 1612 r. konsekrowany przez biskupa Andrzeja Próchnickiego. Obecnie istniejący, pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela wybudowano w latach 1764-81 prawdopodobnie przez architekta Józefa Gringenberga. Kościół konsekrował biskup Jan Lenczowski w 1779 r. Pomimo remontów zachował się w pierwotnym stanie (ok. 1950 r. dach, remont całości łącznie z odnowieniem polichromii w 1973 r., 1986 - ponowny remont dachu, 1987 - elewacja zewnętrzna, 1988-92 wymiana posadzki na marmurową). Budynek jednonawowy, murowany z cegły, późnobarokowy, przy prezbiterium 2 zakrystie, elewacja kościoła bogato modelowana, sklepienie półkoliste, wystrój wnętrza z okresu budowy kościoła, 7 ołtarzy barokowych. W ołtarzu głównym obraz MB Częstochowskiej - i na zasuwie - św. Jana Chrzciciela. Po lewej stronie ołtarze: Matki Bożej, św. Antoniego i św. Pawła Apostoła (z obrazami). Po prawej: Najświętszego Serca (w ołtarzu figura), Ofiarowania Pana Jezusa i Świętego Piotra Apostoła. Barokowa ambona, drewniana chrzcielnica, na chórze muzycznym 10-głosowe organy z 1908 r. firmy Hartmana. Rzeźbione ławki dębowe wykonane w latach 1988-1895. Dzwonnica wybudowana razem z kościołem, z 2 dzwonami z 1961 r. (jeden firmy Felczyńskich, drugi M. Wojtkowskiej z Wągrowa), poświęcone 25.06.1961 r. przez bpa Henryka Strąkowskiego. W 1998 r. przeprowadzono generalny remont dzwonnicy. Są w Baranowie również 2 kapliczki przydrożne z początku XX w.

Miejscowości należące do parafii:

• Baranów
• Czołna (wieś i kolonia)
• Dębczyna
• Gródek (część)
• Huta
• Karczunek
• Klin
• Kozioł
• Motoga
• Niwa
• Nowomichowska
• Pogonów
• Wola Czołnowska
• Łysa Góra
• Śniadówka