Historia szkolnictwa

B A R A N Ó W
Zarys historii i rozwoju szkolnictwa
Autor: Piotr Wiącek
Baranów 1997

Publikację tę poświęcamy pamięci wszystkich nauczycieli, którzy przez wieki nie szczędzili swego poświęcenia w wychowaniu naszych dzieci!

Baranów - nasza mała Ojczyzna

I. KRÓTKI RYS HISTORYCZNY

Ślady osadnictwa na naszej ziemi sięgają epoki kamiennej, czyli trzeciego tysiąclecia przed naszą erą. Świadczą o tym nieliczne wykopaliska tj. narzędzia kamienne - toporki z wywierconymi otworami i szlifowane ostrza kamiennych siekier. Prace wykopaliskowe na większą skalę na terenie Baranowa nie były prowadzone, więc nikt w zasadzie nie wie, co kryje ta ziemia.

Pierwsze wzmianki dotyczące osadnictwa mówią o wsi Laskowice (1334 rok) należącej do parafii w Drążgowie. Laskowice były własnością królewską, obsadzoną przez rycerską rodzinę Ślizów. W 1503 roku król Aleksander nadaje wieś Laskowice Mikołajowi Firlejowi z Dąbrowicy w dożywotnie posiadanie.

18 marca 1544 roku na Sejmie Piotrkowskim, król Zygmunt August zezwala Piotrowi Firlejowi - synowi Mikołaja, staroście kazimierskiemu na założenie miasta. Miasto "założone zostało 13 listopada 1544 roku na prawie magdeburskim na surowym korzeniu" na północnym skraju Wysoczyzny Lubartowskiej u podnóża stromego zbocza doliny Wieprza.

Centrum miasta stanowi rynek z kościołem parafialnym. Miasto otrzymało prawo do trzech jarmarków i poniedziałkowych targów. Był to atrybut wyróżniający miejscowość mającą prawa miejskie. Miasto używało pieczęci, na której widnieje głowa barania z rogami na tarczy.

Pieczęć Baranowa z 1535 r. (Zbiory Czapskich w Krakowie)

Szkoła parafialna funkcjonowała w mieście już w 1563 roku, a od 1847 roku elementarna, "instytut" głuchoniemych, szpital czyli dom schronienia dla ubogich. Rozwinęły się zagłady o charakterze przemysłowym. Można tu wymienić gorzelnię, olejarnię, cegielnię, browar, młyn wodny na Wieprzu, tartak parowy, a nawet drukarnię.

Na początku XVII wieku rozwija się rzemiosło. W 1526 roku działalność prowadziło 2 kowali, 2 krawców, 4 piekarzy, 4 szewców, 3 rzeźników, przekupnie. W 1663 roku powstał cech kuśnierzy, a w 1699 roku cech tkaczy. Zdecydowana większość mieszkańców utrzymuje się z rolnictwa.

Od 1623 roku zaznacza się napływ ludności żydowskiej, która z biegiem czasu opanowuje handel w mieście.

W 1860 roku przekrój grup zawodowych przedstawia się następująco: