Historia szkolnictwa

Udało się ustalić niektóre nazwiska nauczycieli, którzy pracowali i mieszkali w opisanym budynku. Byli to:

• Tomasz Bogucki - przed 1844-1854
• Edward Krasiński - 1854 - ok. 1860
• Władysław Prodecki - ok. 1860 - 1865
• Józef Kuczyński - 1865.

W kronice szkolnej zapisane są dwa kolejne nazwiska nauczycieli z II pół. XIX wieku - Antoni Trzebiński i Franciszek Dwernicki. Za bytności tego ostatniego, ok. 1880 roku budynek szkolny wraz z placem został przez miasto sprzedany.

Apteka wybudowana w 1886 r. w miejscu, gdzie wcześniej tj. do 1880 r. stał budynek szkolny

Budynek szkolny wybudowany w 1901 r.

Kilka lat później, w 1886 roku, powstał w tym miejscu solidny, murowany budynek, mieszczący przez wiele późniejszych lat aptekę. Jednocześnie zakupiono pod nową szkołę plac przy Rynku, po przeciwnej stronie kościoła. Budynek ten nie zachował się do naszych czasów - strawiony przez jeden z licznych niegdyś w Baranowie pożarów. Stało się to w 1900 roku, w Zielone Święta. Nauczycielem był wtedy niejaki Szulc. Nowy budynek wzniesiono już w następnym roku, w tym samym miejscu. Szkoła miała się w nim mieścić aż do 1937 roku.

W 1301 roku nauczycielem w nowo wybudowanej szkole został Jan Zasada, pracujący w niej do 1924 roku.

Przed I wojną światową sytuacja szkoły znacznie się poprawiła. Mieściła się ona w nowym, funkcjonalnym i na tamte czasy na pewno nowoczesnym budynku. Znajdowało się w nim mieszkanie nauczyciela - dwa pokoje i kuchnia oraz obszerna izba lekcyjna. Do budynku wchodziło się od Rynku przez ganek i wspólną dla mieszkania i sali lekcyjnej - sień. Z tyłu budynku znajdowało się niewielkie podwórko. Obrazuje to odręcznie naszkicowany plan.

Cały budynek był drewniany, na podmurówce, oszalowany. Niegdyś elewację frontową zdobiła dekoracja snycerska, widoczna na najstarszych zdjęciach.

W początkach XX wieku poprawiła się również sytuacja materialna szkoły. W 1905 roku sprzedano bowiem 42 morgi i 150 prętów lasu należącego do szkoły. Otrzymane pieniądze zostały wpłacone do banku jako kapitał nietykalny,zaś procenty od tego kapitału miały tworzyć fundusz na potrzeby szkoły, np. pomoce naukowe, czy ocieplenie budynku. W ten sposób szkoła uzyskała stały, własny fundusz. Dokumentacja dotycząca szkoły z tego okresu nie zachowała się, spalona w 1900 roku lub zniszczona w czasie I wojny światowej.

W posiadaniu szkoły istnieją jedynie dwa dokumenty z tego okresu:

1. Pierwszym jest pismo urzędowe z dn. 3.06.1912 roku, przypominające o zbliżającej się setnej rocznicy wybuchu wielkiej wojny ojczyźnianej (najazd Napoleona na Rosję 1812 roku) i nakazujące zorganizowanie obchodów w dniu rocznicy bitwy pod Borodino (25 września 1812 roku).
2. Drugim dokumentem jest tzw. "Akt historyczny" z dnia 7 października 1918 roku informujący społeczeństwo polskie o stanowisku Rady Regencyjnej w sprawie niepodległości Polski.

Miesiąc po wydaniu tego aktu Polska odzyskała niepodległość - po 123 latach niewoli. Sytuacja szkolnictwa zmieniła się diametralnie. W Baranowie już w 1919 roku utworzono szkołę dwuklasową. Obok wspomnianego już Jana Zasady pracowali tu Izabela Obuchowska do 1921 roku, a po niej Ignacy Wiadrowski do 1923 roku.

W tym czasie zaczęto wprowadzać gruntowną reformę oświaty, zmierzającą do ujednolicenia i upowszechnienia szkolnictwa w całym kraju. Dla administracji oświatowej obszar Polski podzielono na okręgi z kuratoriami i obwody szkolne z inspektoratami, które sprawowały nadzór nad szkolnictwem powszechnym. Baranów podporządkowany został inspektorowi szkolnemu w Puławach.